Με την ευκαιρία της εορτής των Θεοφανείων, ημέρα κατά την οποία ο Κόσυνθος, το ποτάμι της Ξάνθης βρίσκεται στο επίκεντρο των εορτασμών, είναι μια καλή αφορμή για μια ενδιαφέρουσα ιστορική αναδρομή από το Μανώλη Σ. Χούμα με σπάνιο οπτικό υλικό για τον Κόσυνθο κατά την απαρχή του 20ου αιώνα. Όπως δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό άλλωστε, και όπως έχει αναφερθεί σε παλαιότερα αφιερώματα του xanthi2.gr, ο Κόσυνθος μέχρι το 1914 διακλαδωνόταν κοντά στο σημείο που σήμερα βρίσκεται η σύγχρονη γέφυρα του Σαμακώβ και η δεύτερη κοίτη του ακολουθούσε το σημερινό παζάρι, σχηματίζοντας μια μεγάλη νησίδα που αντιστοιχεί αρκετά στο σημερινό Πολυτεχνείο.
Αναλυτικά ο Μανώλης Σ. Χούμας αναφέρει:
Τμήμα της παλιάς Ξάνθης κι ο Κόσσινθος σε φωτογραφία του 1900 περίπου.
Ο Ξανθιώτης κάτοικος Λονδίνου Νικόλαος του Κωνσταντάκη Παράσχος (Photo by N.C.P.), καπνέμπορος, παραγωγός χειροποίητων στριφτών σιγαρέττων και φωτογράφος, έρχεται γύρω στο 1900 στην Ξάνθη.
Απαθανατίζει επιλεγμένα τμήματα της γενέτειράς του κι όταν επιστρέφει στην Αγγλία, ο εκδοτικός οίκος Wightman & Co. London εκδίδει τις φωτογραφίες του σε μια μικρή, αλλά σημαντική σειρά ταχυδρομικών δελταρίων με τίτλο Salut de Xanthi.
Στην εικόνα κυριαρχεί ο Κόσσινθος και σχεδόν κάθετα χύνονται σ’ αυτόν, το ρέμα του Μούσιαβα που έρχεται ψηλά απ’ την Παναγία την Αρχαγγελιώτισσα και η πεταλόσχημη δεύτερη κοίτη του ποταμού.
Η 1η και η 2η κοίτη περιέκλειαν, μέχρι το 1914, ένα κομμάτι γης γνωστό ως “νησίδα ή νησάκι Καναράς”. Η λέξη Καναράς προέρχεται από την τουρκική λέξη Καν, που σημαίνει αίμα, αφού σ’ αυτό υπήρχαν τα οθωμανικά Σφαγεία δίπλα στη ξύλινη γέφυρα.
Επιπλέον υπήρχαν σ’ αυτό, Συνοικισμός, βυρσοδεψεία (tabakhane), κτίσματα του οθωμανικού Ιππικού, υδρόμυλοι, μπαξέδες, Τέμενος κ.α.
Αριστερά η γέφυρα των τρένων που λειτούργησε το 1896, όπως άλλωστε κι όλη η σιδηροδρομική γραμμή Αλεξανδρούπολη – Θεσσαλονίκη.
Η τσιμεντένια γέφυρα του Γυμναστηρίου δεν υπάρχει στη φωτπγραφία, αφού αυτή κατασκευάστηκε στο τέλος της δεκαετίας του ’30, επί δημαρχίας Πυγμαλίωνα Χρηστίδη.
Κάτω δεξιά διακρίνεται ο παραποτάμιος αμπελώνας του γιατρού Γ.Μαλετσίδη, που τον δώρισε το 1903 στον Σύλλογο ΟΡΦΕΥΣ για την κατασκευή του Σταδίου του.Πάνω δεξιά η περιοχή των περίφημων καπνομάγαζων Ξάνθης.
Η φωτογραφία αποτελεί σημαντικό σταθμό, της χρονικής εξελικτικής πορείας του δομημένου περιβάλλοντος της Ξάνθης.
“Ελπίζω ότι λαμβάνετε τας κάρτας μου. Να μου στείλητε μερικάς κάρτας Αργοστολίου καθαροτυπωμένας αν είναι και μερικάς της Ακροπόλεως Αθηνών. Θέλω να εκλέξω εξ αυτών – συνέχεια πάνω αριστερά – διά να χαραχθώσι εις κομβία. Σ’ ασπάζομαι. Ξάνθη 29 Ιουλίου 1909”
Αποστολέας του δελταρίου είναι ο Υποπρόξενος της Ελλάδας στην οθωμανοκρατούμενη Ξάνθη (1906-1910) Άγγελος του Γεράσιμου Άννινος, την υπογραφή του οποίου βλέπουμε στα δεξιά της στρόγγυλης σφραγίδας. Η γραφή του Κεφαλονίτη διπλωμάτη καριέρας Α. Άννινου (1873-1948) εκτιμώ, πως έχει συνθηματική οσμή. Σχήμα δελταρίου : 14×9 εκ.
{Πηγή δημοσίευσης: https://xanthi2.gr/, 6/1/2020}